शेतीत कोणत्या प्रमुख अडचणी येतात?
शेती करताना शेतकऱ्यांना अनेक अडचणींचा सामना करावा लागतो. त्यातील काही प्रमुख अडचणी आणि त्यावर उपाययोजना खालीलप्रमाणे आहेत.
हवामानातील बदल
अडचण
- हवामानातील अनिश्चितता, उष्णतेची लाट, अतिवृष्टी, दुष्काळ आणि गारपीट यामुळे पिकांचे नुकसान होते.
उपाय
- पिक विमा योजना-शेतकऱ्यांनी पीक विमा योजनेचा लाभ घ्यावा ज्यामुळे हवामानातील बदलामुळे झालेल्या नुकसानीचे भरपाई मिळू शकते.
- जलसंधारण-पाण्याचे प्रभावी व्यवस्थापन करून दुष्काळासारख्या परिस्थितीत पाणी उपलब्धता सुनिश्चित करणे.
- शेड्युल पीक पद्धती-विविध हंगामातील विविध पिके घेऊन हवामानातील बदलांचा प्रभाव कमी करणे.
कीड आणि रोग
अडचण
- कीटक आणि रोगांमुळे पिकांचे मोठे नुकसान होते.
उपाय
- सेंद्रिय कीटकनाशकांचा वापर-जैविक कीटकनाशकांचा वापर करून कीड नियंत्रण करणे.
- पिकफेर बदल– पिक फेर बदलाने कीटक आणि रोगांचे चक्र खंडित करणे.
- सतत निरीक्षण-पिकांचे नियमित निरीक्षण करून वेळीच उपाययोजना करणे.
पाणीटंचाई
अडचण
- पाणीटंचाईमुळे पिकांची वाढ आणि उत्पादनावर परिणाम होतो.
उपाय
- ठिबक सिंचन – पाण्याचा वापर कमी करून ठिबक सिंचन तंत्रज्ञानाचा अवलंब करणे.
- पाण्याची साठवण – जलसंधारण तंत्राचा वापर करून पाण्याचे साठवण करणे.
- पाण्याचे पुर्नवापर – पाण्याचे पुर्नवापर तंत्रज्ञानाचा वापर करणे.
पोषक तत्वांची कमतरता
अडचण
- मातीतील पोषक तत्त्वांची कमतरतेचा उत्पादनावर परिणाम करते.
उपाय
- सेंद्रिय खतांचा वापर- सेंद्रिय खतांचा वापर करून मातीतील पोषक तत्वे वाढवणे.
- माती परीक्षण- नियमित माती परीक्षण करून आवश्यक तत्त्वांची पूर्तता करणे.
- हरी खतांचा वापर- हिरवळीच्या खतांचा वापर करून मातीची गुणवत्ता वाढवणे.
बाजारपेठेतील अनिश्चितता
अडचण
- पिकांचे योग्य भाव न मिळाल्यास आर्थिक नुकसान होऊ शकते.
उपाय
- मार्केटिंग – थेट ग्राहकांना विक्री करण्याचे प्रयत्न करणे.
- गट शेती – शेतकरी गटात एकत्र येऊन विक्री व्यवस्थापन करणे.
- करार शेती – ठराविक कंपन्यांशी करार करून पिकांची विक्री सुनिश्चित करणे.
तंत्रज्ञानाचा अभाव
अडचण
आधुनिक तंत्रज्ञानाचा अभाव शेतीत अडचणी निर्माण करतो.
उपाय
- प्रशिक्षण आणि मार्गदर्शन – शेतकऱ्यांना नवीन तंत्रज्ञानाबद्दल प्रशिक्षित आणि मार्गदर्शन देणे.
- सरकारी योजनांचा लाभ – सरकारी योजनांचा लाभ घेऊन आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करणे.
- अभ्यास दौरे – अन्य प्रगत शेतकऱ्यांच्या शेतात भेट देऊन त्यांचे तंत्रज्ञान शिकणे.
अशाप्रकारे शेतकऱ्यांनी या अडचणींना सामोरे जाण्यासाठी विविध उपाययोजना करून शेतीत सुधारणा केल्यास उत्पादन वाढ आणि आर्थिक स्थैर्य मिळवता येते.
Other Blogs
बुरशीनाशकांचे प्रकार आणि वापरण्याची पद्धत
बुरशीनाशक (fungicide) म्हणजे असे रसायन किंवा पदार्थ जे बुरशीचा नाश करतात. किंवा त्यांच्या वाढीला प्रतिबंध करतात. बुरशीनाशकांचा वापर विविध पिकांच्या बुरशीजन्य रोगांपासून संरक्षण करण्यासाठी केला जातो. बुरशीनाशकांचे प्रकार बुरशीनाशक (Contact Fungicides) हे पानांच्या पृष्ठभागावर रहातात आणि बुरशीनच्या संपर्कात येताच त्यांचा नाश करतात. उदा. मॅन्कोझेब,कॉपर,ऑक्सीक्लोराइड. आंतरप्रवाही बुरशीनाशक (Systemic Fungicide) हे वनस्पतीमध्ये शोषून घेतले जातात. आणि आतील […]
Read Moreबुरशीनाशक, कीटकनाशक आणि इतर कृषी रसायनांच्या विविध प्रकारांच्या सूत्ररचना (formulations)
या सूत्ररचना (formulations) विविध परिस्थितींमध्ये वापरण्यासाठी तयार केल्या जातात. त्यातील मुख्य सूत्ररचना आणि त्यांची माहिती दिली आहे: WP (Wettable Powder) वापर ही एक पावडर स्वरूपाची सूत्ररचना आहे जी पाण्यात मिसळून फवारणीसाठी वापरली जाते. वैशिष्ट्ये ही उत्पादने पाण्यामध्ये सहज मिसळते. फवारणीनंतर पानांवर एकसारखे पसरते व पानांवर एक रासायनिक थर तयार करते. उदाहरण Indofil M45 SC (Suspension […]
Read Moreमातीचे प्रकार
मातीचे विविध प्रकार त्यांच्या भौतिक, रासायनिक आणि खनिज गुणधर्मावर आधारित वेगवेगळे आहेत. खाली काही प्रमुख मातीचे प्रकार दिले आहेत. वाळूसार माती गुणधर्म कणांचा आकार वाळूसार मातीचे कण आकाराने मोठे असतात, साधारणपणे 0.05 मी मी ते 2 मी मी व्यासाचे या मातीतील कणांचे परिणाम लहान असल्याने ती हलकी आणि झिरपणारी असते. पाणी भरून ठेवण्याची क्षमता वाळूसार […]
Read More
पिक फेरपालट (Crop rotation) करण्याचे फायदे आणि अंमलबजावणी टिप्स
पिक फेरपालट म्हणजे काय? पिक फेरपालट म्हणजे एकाच जमिनीत विविध हंगामांमध्ये विविध पिके पेरण्याची किंवा लागवडीची प्रक्रिया. यामध्ये विशिष्ट कालावधीत एकच पिक पुन्हा पुन्हा न घेता विविध पिकांची फेरपालट केली जाते. या पिक फेरपालट पद्धतीचा उद्देश जमिनीची सुपीकता टिकवून ठेवणे, तण आणि रोगांचा प्रादुर्भाव कमी करणे आणि शेतीचे एकूण आरोग्य सुधारणे हा आहे. पिक फेरपालट […]
Read More